Çocuklara Uygulanan Vestibüler Testler
Çocuklara Uygulanan Vestibüler Testler
Vestibüler tarama testlerinin, çocuklarda vestibüler sistemde bir sorun olduğunda denge problemleri, sık düşmeler, baş dönmeleri ya da öğrenme görülebileceği için erken dönemde yapılması büyük önem taşır.
Vestibüler sistem, vücudumuzun dengeyi ve hareketi algılamasını sağlayan en önemli yapılardan biridir. İç kulakta yer alan bu sistem, başın pozisyonunu ve hareketini beyine ileterek çocuğun yürüme, koşma, oturma ve genel hareket kabiliyetini düzenler.
Çocuklarda vestibüler tarama testleri neden yapılır?
Bazı çocuklar gelişimsel olarak yaşıtlarına göre daha geç yürüyebilir, sık sendeleyebilir ya da spor aktivitelerinde zorlanabilir. Vestibüler sistem bozuklukları olan çocuklarda ayrıca konsantrasyon problemleri, okuma-yazma öğrenmede güçlük veya baş hareketleriyle tetiklenen mide bulantıları da gözlemlenebilir.
Tarama testleri sayesinde bu sorunlar erken fark edilir ve gerekli rehabilitasyon programları başlatılarak çocuğun sosyal ve akademik yaşamı desteklenir.
Vestibüler tarama testlerinde neler yapılır?
Vestibüler testler çocuğun yaşına, şikâyetlerine ve iş birliği düzeyine göre değişir. Amaç, çocuğun dengeyi nasıl sağladığını ve göz, kulak ile beyin arasındaki iletişimin doğru çalışıp çalışmadığını anlamaktır. Sıklıkla yapılan testler şunlardır:
- Çocuk Vestibüler Semptom Anketi (PVSQ): 6–17 yaş arası çocuklarda baş dönmesi, dengesizlik ve görsel-vestibüler semptomları taramak için kullanılır.
- Ebeveyn Tarafından Doldurulan Baş Dönmesi Engellilik Envanteri (DHI-PC): 5–12 yaş arası çocuklarda ebeveyn tarafından doldurulur, işlevsel etkilenmeyi ölçer.
- Denge Testleri: Günlük hayatta dengeyi değerlendirmek için kullanılan kolay testlerdir. Çocuğun tek ayak üzerinde durabilme süresi, düz bir çizgi üzerinde topuk–parmak basarak yürümesi ve “Zamanlı Kalk ve Yürü” testi en sık uygulananlardır.
- Baş ve Vücut Hareketleriyle Yapılan Testler: Başın sağa-sola ya da öne-arkaya çevrilmesi sırasında gözlerin ve vücudun verdiği yanıt değerlendirilir.
- Dinamik Görsel Keskinlik (DVA): Baş hareketi sırasında görmede bulanıklık veya kayıp olup olmadığına bakılır.
- Okülomotor Testler: Takip, sakkad ve baş-itme testi gibi göz hareketlerini değerlendirir.
- vHIT: Küçük bir gözlük benzeri cihazla başın hızlı hareketine karşı gözlerin verdiği tepkiler ölçülür.
- VEMP: Ses uyarılarıyla iç kulaktaki denge sinirlerinin ve ilgili kasların tepkileri ölçülür.
- Postürografi: Ayakta dururken denge sağlama yetisi özel bir platform ile değerlendirilir.
- Oyun Temelli Gözlemler: Zıplama, dönme ya da top yakalama gibi aktivitelerle vestibüler fonksiyonlar gözlemlenir.
Ayırıcı tanı sebepleri nelerdir?
- Vestibüler Migren/Çocukluk Çağı Tekrarlayan Vertigosu
- Otitis Media ile ilişkili dengesizlik
- BPPV (travma sonrası olası)
- Konjenital vestibüler hipofonksiyon
- Koklear implant sonrası vestibüler değişiklikler
Testlerin uygulama süreci nasıldır?
Vestibüler tarama testleri genellikle çocuk dostu bir ortamda, oyun havasında yapılır. Böylece çocuk kendini rahat hisseder ve testler sırasında doğal davranışlar sergiler. Testler sırasında acı ya da ağrı hissedilmez. Çoğu zaman sadece gözlem, denge hareketleri ve basit yönergeler uygulanır.
Erken tanı neden önemli?
Çocuklarda vestibüler bozukluklar erken tanınmazsa, ilerleyen yaşlarda okula uyumda, sporda veya günlük aktivitelerde zorluklar artabilir. Erken tanı ile uygun vestibüler rehabilitasyon programına başlanır. Bu programda denge egzersizleri, göz-baş koordinasyonu çalışmaları ve oyun temelli aktiviteler yer alır.
Aileler nelere dikkat etmeli?
Ebeveynler çocuklarında şu belirtileri fark ederlerse bir uzmana başvurmalıdır:
- Sık düşme veya sendeleme
- Baş dönmesi ya da mide bulantısı şikâyetleri
- Okuma-yazmada güçlük
- Spor aktivitelerinde zorlanma
- Baş hareketlerinde dengesizlik
Bu işaretler her zaman ciddi bir vestibüler bozukluk anlamına gelmeyebilir. Ancak tarama testleriyle erken değerlendirme yapılması çocuğun gelişimi için büyük avantaj sağlar.
Kaynaklar
- American Speech-Language-Hearing Association (ASHA)
- National Institute on Deafness and Other Communication Disorders (NIDCD)
- American Academy of Audiology
- National Center for Biotechnology Information (NCBI)
- Johns Hopkins Medicine
- Cleveland Clinic
- Mayo Clinic
- Medscape
- UpToDate
- British Society of Audiology
